„Pani Dalloway powiedziała, że sama kupi kwiaty” – tymi słowami rozpoczyna się słynna powieść Virginii Wolf. Mieszkająca w Westminster Pani Dalloway w czerwcowy poranek udaje się na zakupy, a w tle słychać majestatyczne dzwony Big Bena. To niezwykle plastyczny, działający na wyobraźnię obraz miasta. Idąc tym tropem, podróż do Londynu proponujemy zacząć od klasyki – w końcu ulice stolicy Anglii były tłem dla wydarzeń znanych czytelnikom z najznamienitszych dzieł literatury – a zakończyć na najlepszych współczesnych powieściach. Jaki jest Londyn? Odpowiedzi szukaj w tych książkach.

Napisano o nim mnóstwo książek, a każda rzuca inne światło na tę metropolię. Londyn to nie tylko szykowne damy w krynolinach i uprzejmi dżentelmeni w wysokich cylindrach, kojarzeni z kart XIX-wiecznych dzieł prozatorskich. To też sceneria wstrząsających zabójstw dokonywanych ręką morderców ściganych przez Scotland Yard, czyli Policję Metropolitalną (znaną dziś również pod nazwą „The Met”). Stolica Anglii to wreszcie nieomal osobny bohater współczesnych dzieł literatury tworzonej przez pisarzy i pisarki o światowej sławie, takich jak Zadie Smith czy Neil Gaiman.

Od Dickensa do fantastyki

Niezapomniany obraz tego miasta wyszedł spod pióra Charlesa Dickensa – mistrza angielskiej powieści społeczno-obyczajowej. I choć twórca ten często umieszczał akcję swoich książek w stolicy Anglii (zwany jest zresztą kronikarzem życia w Londynie) to najlepiej sięgnąć po „Samotnię”, publikację o prawdziwych przypadkach, które trafiały na tamtejsze wokandy. Ta obszerna pozycja (ponad tysiąc stron!) to opowieść o mieszkańcach miasta, zarówno wywodzących się z elit, jak i klasy robotniczej. Wszystkich łączy sala sądowa, na której zapadają decyzje na temat moralności londyńczyków – oraz spowijająca całe miasto gęsta mgła…
Jeśli wywołany został Dickens, to konsekwencją tego jest i kolejne nazwisko: Dan Simmons. Ten pisarz science-fiction, laureat prestiżowych nagród, uczynił autora „Klubu Pickwicka” bohaterem jednej ze swoich powieści. „Drood” za punkt wyjścia obiera prawdziwe wydarzenia, by na ich podstawie rozwijać fantastyczną wizję podziemnego Londynu. Zachwycają tu niezwykły język i wyrafinowany styl, siła wyobraźni Simmonsa i plastyczne odwzorowanie XIX-wiecznego miasta.
  Opowieść o podziemnym mieście podejmuje również Neil Gaiman – jeden z najpopularniejszych współczesnych pisarzy fantasy. Wyraziste postaci, wyrafinowany humor i surrealistyczny (choć przecież tak prawdziwy!) świat to jego znaki rozpoznawcze. „Nigdziebądź” opisuje „Londyn Pod”, oparty o plan sieci metra magiczny świat, do którego wstęp mają nieliczni. Gdy główny bohater, pomagając ściganej dziewczynie, trafi do „Londynu Pod”, nie będzie mu łatwo wydostać się na powierzchnię…

Fakty i mity

Edward Rutherfurd (znany m.in. z monografii „Paryż”), na tapet wziął również angielską stolicę. Dwa tysiące lat historii miasta zamknął na 1200 stronach. Wydarzenia polityczne i religijne, rozwój techniki i przemiany społeczne autor ukazuje opisując dzieje mieszkańców miasta – losy kilku londyńskich rodów. Ten zmyślny zabieg pozwala zaznajomić czytelnika z bogatą historią Londynu od zarania jego dziejów aż po 1997 rok, cały czas utrzymując jego uwagę i nie pozwalając na znużenie. Spragnieni sporej dawki wiedzy czytelnicy powinni sięgnąć też po „Londyn. Biografia” Petera Ackroyda – publikacji, w której architektura, dziedzictwo kulturowe i historia łączą się w wielką mozaikę, tworząc list miłosny zaadresowany do mieszkańców stolicy Anglii.

Współcześni pisarze, wieczne miasto

Miłośnicy sztuki powinni z kolei być zachwyceni światem, jaki odkrywa przed czytelnikami Jessie Burton, która kilka lat temu zachwyciła światową publiczność debiutem „Miniaturzystka”. Jej kolejna książka, zatytułowana „Muza”, została przetłumaczona na 38 języków i ugruntowała jej pozycję jako jednej z najciekawszych pisarek młodego pokolenia. Akcja powieści toczy się na dwóch planach czasowych – podczas wojny domowej w Hiszpanii i trzydzieści lat później, w Londynie lat 60-tych. Pochodząca z Trynidadu i Tobago bohaterka o imieniu Odelle stara się znaleźć swoje miejsce w nieprzyjaznym jej Londynie. Nawiązuje relację z Marjorie, pracująca w galerii sztuki, w której zatrudnia się Odelle. Kluczem do zrozumienia tajemnic, jakie skrywa Marjorie, okazuje się pochodzący z Andaluzji obraz. „Muza” to opowieść o fatum, namiętnościach i intrygach – oraz oczywiście o malarstwie.

Londyn – ojczyzna emigrantów

Londyn Zadie Smith również bywa ksenofobiczny, czego dowodem są choćby „Białe zęby”, książka nagrodzona Women’s Prize for Fiction w 2000 roku, która trafiła na liście 100 najlepszych angielskich powieści wszech czasów magazynu „Time”. Trzy rodziny emigrantów zadają sobie pytania o przynależność kulturową, miejsce w mieście przypominającym Wieżę Babel i przywilej bycia akceptowanym. Współczesnych londyńczyków Smith opisała również w „Londynie NW” (ang. north west, północno-zachodni). Nie znajdziemy tu Pałacu Buckingham, Tower Bridge czy Hyde Parku – to miejsce, gdzie nie zapuszczają się turyści.
Doświadczenia emigracji, tym razem Polaków, odnajdziemy w reportażu Ewy Winnickiej. Autorka pyta tych, którzy wyjechali z kraju nad Wisłą, o ich doświadczenia na brytyjskiej ziemi. Jak widzą tytułowych „Angoli”? Kim są dla nich Brytyjczycy? Za co ich cenią oraz krytykują? Jakie problemy napotykają Polacy emigrujący na Wyspy? Ta książka udowadnia, że w naszym spojrzeniu na innych odbijamy się my sami.