Gdańsk – miasto, które staje się sztuką

Każdy londyńczyk zna „Dziewczynkę z balonem” – niezwykły mural projektu Banksy’ego. Podobnie jak każdy mieszkaniec Trójmiasta wie, kto jest autorem „Dziewczynki bawiącej się z kotem” na ul. Szarej w Gdańsku. To Looney, czyli Marek Rybkowski, którego murale wyrosły z kultury graffiti. Sam Looney, najpierw zanurzony w sztuce graffiti, potem członek hip-hopowego zespołu Deluks, ostatecznie odnalazł sposób na życie, jakim jest tworzenie murali. Jak sam twierdzi, stara się balansować pomiędzy zleceniami a własną ekspresją twórczą, dlatego część jego murali, które nadają koloryt odrapanym ścianom miast, to nie tylko dzieła powstałe na zamówienia, ale też kawałek duszy samego twórcy. Rybkowski najchętniej maluje dzieci, zwierzęta i starsze osoby, które umiejscawia w beztroskich sytuacjach. Najbardziej znane gdańskie murale Looneya to: dziewczyna z koszem jabłek na ścianie SP nr 14 na Siedlcach, zdobiący wejście do bloku przy ul. Zakopiańskiej obraz pływających w łódce ludzi i najnowsze dzieło – mural w hołdzie dla pracowników służby zdrowia, który namalował na jednym z filarów estakady na skrzyżowaniu ulicy Siennickiej i Elbląskiej.

Poruszając się po mapie trójmiejskich murali, nie sposób odpuścić fotorealistycznych portretów Piotra Jaworskiego, znanego bardziej pod pseudonimem Tuse, które zdobią ściany, garaże i kluby. Prace Jaworskiego można zobaczyć przy Wrzeszczu Pointz, na zapleczu klubu Sfinks 700 w Sopocie czy na zewnątrz i wewnątrz restauracji Aioli przy Partyzantów 6 (Wrzeszcz). Murale Tusego, który należy do gdańskiej grupy DSC (Double S Crew), to przede wszystkim portrety ludzi – dzięki niemu do mieszkańców i turystów uśmiecha się Zbigniew Wodecki (skrzyżowanie ulic Generała Józefa Fiszera i Do Studzienki we Wrzeszczu), upamiętniony został Krzysztof Klenczon (mural na budynku dawnego Non Stopu w Sopocie), a także lokalni artyści: Sebastian Münch i Brunon Zwarra.

To obowiązkowy punkt zwiedzania miasta dla tych, którzy oprócz kulturalnych miejsc w galeriach i muzeach cenią sobie spacery po lokalnych blokowiskach. Właśnie tutaj, w dzielnicy Zaspa, można zobaczyć z bliska codzienne życie mieszkańców, a także „portret” prezydenta Lecha Wałęsy, którego rozpikselowany mural, powstały w 25. rocznicę przyznania Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla, to nie lada atrakcja dla fanów street artu. Lech Wałęsa wchodzi w skład  Kolekcji Malarstwa Monumentalnego, a poza Wałęsą, na Zaspie można zobaczyć „Magmę/Okrągły Stół” (ul. Skarżyńskiego 14a) – mural nawiązujący do 20. rocznicy obrad okrągłego stołu oraz do twórczości Witkacego, Chopina w blokowisku (ul. Dywizjonu 303 15f) oraz „Memling” (ul. Skarżyńskiego 6f) inspirowany średniowiecznym obrazem Hansa Memlinga pt. „Sąd ostateczny”. Autorem tej kolekcji prac wielkoformatowych jest Piotr Szwabe, malarz ścienny i sztalugowy, instalator form przestrzennych, stypendysta College of Art w Londynie w klasie prowadzonej przez Jorga Immendorffa.

Gdańsk słynie z nadawania swojej architekturze drugiego życia, bowiem nie tylko przekształca mury i garaże w płótno, ale też zmienia miejskie przestrzenie i nadaje im nową funkcjonalność. Tak powstało Centrum Sztuki CSW Łaźnia w miejscu dawnej łaźni miejskiej, które ze swoją interdyscyplinarną działalnością wychodzi także poza mury, promując i prezentując różne dziedziny sztuki oraz wspierając młodych artystów. W programie CSW Łaźnia i CEA Łaźnia 2 znajdują się nie tylko wystawy, ale też przedsięwzięcia, które ze względu na swoją popularność przyjęły charakter cyklicznych spotkań i doskonale wpisują się w strategię rozwoju regionu oraz programy rewitalizacyjne. Jednym z nich jest Galeria Zewnętrzna Miasta Gdańska, która od 2004 roku tworzy kolekcje trwałych dzieł sztuki umiejscowionych w przestrzeni miejskiej i rewitalizuje zaniedbane dzielnice miasta. W ramach projektu powstały: rozpoznawana przez wszystkich dzięki zakleszczonemu pod wiaduktem TIR-owi – LKW Gallery, a także „Niewidzialna Brama” zaprojektowana przez Front Studio z Nowego Jorku, „Staging Anonymous” Dominika Lejmana, „Uncovered Esther Stocker” oraz „Krople Bursztynu” autorstwa Freda Hatta i Daniela Schlapfera.

O tym, że w Gdańsku myśli się o wszystkich dziedzinach sztuki i ich wzajemnym wpływie oraz połączeniu, świadczy też „Parakino”, będące częścią działalności wspomnianego wcześniej CSW Łaźnia. Poprzez prezentowanie historii filmu, projekt zaprasza do dyskusji nie tylko filmowców, ale wszystkich artystów, którzy chcą się rozwijać lub przybliżyć do sztuki wideo, wychodzącej poza granice kina i ukazującej perspektywę rozwoju sztuk plastycznych. Dla mieszkańców Nowego Portu (i nie tylko) działa również KinoPort – kino studyjne (CEA Łaźnia 2), którego repertuar składa się z szerokiego spektrum kina europejskiego i jest szansą na zobaczenie filmowych klasyków, jak również okazją do wzięcia udziału w projektach edukacyjnych i przeglądach,  wraz z zaproszonymi gośćmi. Projekt działa w ramach typowego kina dzielnicowego – sprzyja lokalnej integracji wśród mieszkańców. W ramach CSW Łaźnia działają również: „Mistycy – Literaci – Wariaci” – cykl spotkań autorskich, Festiwalu In Out,  w ramach którego odbywają się konkursy na prace wideo, animacje, eksperymenty, dokumenty i fabularne etiudy filmowe, oraz  pracownia animacji filmowej Animujemy Gdańsk.

Gdańsk to miasto, które stanowi ważny punkt na mapie historii Polski, ale też świetny przykład, jak funkcjonując w dobrze skomunikowanym Trójmieście, można połączyć wiele aspektów sztuki, czyniąc Gdynię, Sopot i Gdańsk niezwykłym miejscem do odpoczynku nad morzem, inspiracją dla artystów i elementem duchowej przygody.