Grecja. Smaki Hellady

Podstawę sztuki kulinarnej Grecji stanowi oliwa z oliwek. Już od czasów starożytnych była integralnym składnikiem wielu potraw, a zwycięzców igrzysk olimpijskich nagradzano gałązką oliwną i pucharem wypełnionym złocistym płynem. Dziś w każdym greckim domu znajdziemy przynajmniej jeden mały baniak oliwy z oliwek. Najlepiej spróbować tej świeżo wytłoczonej – wyróżnia ją dosyć mocno zielony kolor i wytrawny smak. Olej oliwkowy na południu Półwyspu Bałkańskiego jest dodawany niemal do wszystkiego – mięs, ryb i owoców morza, warzyw, past, serów, a nawet do pieczywa. ATENY#PROSTOzKRAKOWA     SALONIKI#PROSTOzKRAKOWA       KRETA – CHANIA #PROSTOzKRAKOWA

Choć niemal każdy słyszał o tym daniu, to jego prawdziwy smak, który urzeka prostotą i świeżością, odkryjemy właśnie w Grecji. W choriatiki salata, czyli wiejskiej sałatce, nie może zabraknąć grubo pokrojonych pomidorów i ogórków, czerwonej cebuli i zielonej papryki w plastrach, oliwek i sera feta, koniecznie w grubym plastrze. Całość dopełniają niezastąpiona oliwa z oliwek i oregano –prozdrowotne właściwości tego zioła wykorzystywał w swojej praktyce sam Hipokrates. Charakterystyczne dla kuchni greckiej, a zwłaszcza regionu Attyka ze stolicą w Atenach, są dolmades – gołąbki nadziewane ryżem i innymi dodatkami, np. jagnięciną, zawijane w liście winogron. Popularna jest tu również tiropita, czyli ciasto filo wypełnione serem feta, podawane na ciepło lub na zimno. W tradycyjnym greckim domu jada się też znaną w Europie musakę, czyli zapiekankę z sosem beszamelowym, bakłażanami, ziemniakami i mielonym mięsem.

Miasto nad Zatoką Salonicką uchodzi za kulinarną stolicę Grecji. Bogactwo tej kuchni wynika z mnogości przenikających się smaków – greckich, macedońskich, bułgarskich, żydowskich i tureckich. Region Macedonia Środkowa słynie przede wszystkim z ryb i owoców morza, a zwłaszcza sardynek, kalmarów, małży, krewetek i ośmiornic. Z kolei w okolicach targu Kapani znajdują się liczne ouzeri – tawerny serwujące ouzo, czyli wódkę o intensywnym, anyżowym smaku, która po połączeniu z wodą zmienia barwę na mleczną. O tym trunku mawia się, że można go albo pokochać, albo znienawidzić. Ten mocny alkohol świetnie komponuje się z chtapodi psito – grillowaną ośmiornicą.

Korzenna przyprawa króluje w regionie Wysp Jońskich. Nadaje charakterystyczny smak gulaszowi stifado oraz kefalońskiej tarcie mięsnej. Archipelag na Morzu Jońskim to idealne miejsce do skosztowania gavros tiganites, czyli smażonych sardel skropionych sokiem z cytryny lub limonki – danie ujmuje prostotą, a w połączeniu z wytrawnym białym winem tworzy niezwykły duet. Sztuka kulinarna Grecji, a w szczególności Krety, zachwyci także wegetarian. Owcze sery (anthotyro, myzithra i graviera), okra z sosem pomidorowym, sycąca pasta z fasoli (fava), oliwki, faszerowane kwiaty z cukinii, smażone pierożki (kalitsounia) – to bezmięsne dania i przekąski, które tworzą zróżnicowany obraz kuchni największej greckiej wyspy.

Grecy kochają słodki smak. Gęsty, dobrze schłodzony jogurt naturalny bardzo obficie polewają miodem i bakaliami. Złocistego płynu dodają także do baklawy – najsłynniejszego greckiego wypieku z płatów ciasta filo. Kilka kęsów tego deseru całkowicie nasyci nawet największych miłośników łakoci, podobnie jak smak nasączonego syropem ciasta ravani z semoliną (czyli mąką lub kaszą z pszenicy durum). W słodkościach oprócz cukru lub miodu nie sposób nie poczuć ciężkich i korzennych przypraw, głównie anyżu, goździków i cynamonu, oraz cytrusów. Aromaty te odnajdziemy m.in. w dwóch ciastach: orzechowym (karydopita) i pomarańczowym (portokalopita). Na całe szczęście tę charakterystyczną słodycz równoważy kawa po turecku, w Grecji nazywana jednak… grecką!